لرزش فرمان خودرو یکی از مشکلات رایجی که از عوامل مختلفی ناشی می‌شود و در شرایط مختلف رانندگی، علائم متفاوت نشان می‌دهد. این لرزش نشانه‌ای از مشکلات مختلف در بخش‌های متنوع خودرو است که اگر به درستی شناسایی و رفع نشوند، می‌توانند به خسارت‌های بیشتری منجر شوند.
به طور کلی، لرزش فرمان به دلایل گوناگونی از جمله مشکلات در جلوبندی، ترمز، یا حتی در تایرها ایجاد می‌شود. در هر یک از این حالت‌ها، دلیل اصلی لرزش می‌تواند متفاوت باشد. شناخت دقیق علت لرزش فرمان در هر شرایط خاص، نیازمند بررسی دقیق و تخصصی قطعات مختلف خودرو است. در ادامه، به بررسی دلایل لرزش فرمان در شرایط مختلف پرداخته و راه‌حل‌های مناسب برای هر یک را ارائه می‌دهیم.
فرمان چگونه کار می‌کند
برای درک بهتر دلیل لرزش فرمان و مشکلات مربوط به آن، ابتدا باید بدانیم که فرمان خودرو چگونه کار می‌کند. سیستم فرمان یکی از اجزای حیاتی خودرو است که وظیفه دارد جهت حرکت خودرو را به دقت و با کمترین تلاش ممکن توسط راننده کنترل کند. سیستم فرمان از چندین قطعه کلیدی تشکیل شده است که با هماهنگی کامل با یکدیگر کار می‌کنند.
اولین بخش سیستم فرمان، غربیلک فرمان است که راننده با آن در تماس مستقیم است. این غربیلک به یک شفت فرمان متصل است که نیروی چرخشی را از غربیلک به جعبه فرمان منتقل می‌کند. جعبه فرمان (Rack and Pinion) وظیفه تبدیل این نیروی چرخشی به حرکت خطی را دارد که باعث می‌شود چرخ‌های خودرو به سمت چپ یا راست حرکت کنند.
سیستم فرمان‌های جدید اغلب با کمک یک موتور الکتریکی یا سیستم هیدرولیک پشتیبانی می‌شوند تا نیروی مورد نیاز برای چرخش چرخ‌ها را کاهش دهند. این سیستم‌ها که به عنوان فرمان برقی (EPS) یا فرمان هیدرولیک شناخته می‌شوند، در کاهش فشار بر راننده و افزایش دقت در کنترل خودرو بسیار مؤثر هستند.
این اجزا باید به دقت تنظیم و به خوبی نگهداری شوند تا از بروز مشکلاتی مانند لرزش فرمان جلوگیری شود. هرگونه خرابی یا ساییدگی در این قطعات می‌تواند باعث ناپایداری خودرو و لرزش در فرمان شود.
دلیل لرزش فرمان در سرعت بالا
عدم بالانس چرخ‌ها، خرابی بلبرینگ‌ها یا خرابی در میل تعادل یکی ازعلت‌های اصلی لرزش فرمان در سرعت‌های بالا است. این مشکل رانندگی را به یک تجربه بسیار بد و ناخوشایند تبدیل می‌کند و همچنین اگر به موقع برطرف نشود، می‌تواند پدیدآورنده‌ی خطرات جدی‌تری باشد که ممکن است ایمنی خودرو و سرنشینان را به خطر بیندازد.
در صورت سالم بودن سیستم تعلیق و شاسی خودرو، عدم بالانس چرخ‌ها یکی از شایع‌ترین دلایل لرزش فرمان در سرعت بالا است. وقتی چرخ‌ها به درستی بالانس نشده‌اند، هنگام سرعت رفتن با ماشین؛ نیروی گریز از مرکز باعث لرزش چرخ‌ها می‌شود و این لرزش به فرمان منتقل می‌کند. برای رفع این مشکل فقط کافی است چرخ‌ها را بالانس کنید.
علاوه بر این، خرابی بلبرینگ‌های چرخ نیز دیگر علت لرزش فرمان در سرعت بالا است. بلبرینگ‌ها وظیفه کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک را دارند و خرابی آن‌ها که صدای غیر عادی در سرعت بالا تولید می‌کند، می‌تواند باعث لرزش فرمان اتومبیل شود. در صورت خرابی بلبرینگ‌ها، تعویض آن‌ها ضروری است.
همچنین خرابی میل تعادل و جعبه فرمان نیز در روند لرزش فرمان خودرو در سرعت بالا بی تاثیر نیست. از آن‌جایی که میل تعادل باعث تقسیم نیرو بین چرخ‌ها و حفظ تعادل آن‌ها می‌شود، خرابی آن، باعث لرزش فرمان در سرعت بالا می‌شود. همچنین می‌توان به شل بودن پیچ چرخ‌ها نیز شک داشت که ممکن است در سرعت‌های بالا باعث لرزش فرمان شوند.
علت لرزش فرمان در سرعت پایین
یکی از دلایل اصلی لرزش فرمان در سرعت پایین، خرابی یا ساییدگی تایرها است. در صورت خرابی جلوبندی ممکن است تایرهای خودرو که نیروی موتور به آن‌ها منتقل می‌شود دچای ساییدگی‌های متفاوت از یکدیگر شوند یا آج‌های آن‌ها دچار آسیب شده باشد که باعث می‌شود در سرعت‌های پایین لرزش فرمان را احساس کنید.
همچنین؛ ممکن است مشکلات در کمک‌فنرها و بوش‌های سیستم تعلیق، از دیگر عوامل لرزش فرمان در سرعت پایین باشد. کمک‌فنرها وظیفه دارند ضربات ناشی از جاده را جذب کنند و در صورتی که این قطعات دچار خرابی شوند، علت لگد زدن فرمان در سرعت پایین هستند و در کل این لرزش‌ها به طور مستقیم به فرمان منتقل می‌شوند.
دلیل لرزش فرمان در حالت درجا
لرزش فرمان هیدرولیک در حالت درجا یک مشکل پیچیده است که نیاز به بررسی دقیق دارد. مشکلاتی در سیستم هیدرولیک یا نشتی هوا و همچنین کاهش سطح روغن هیدرولیک برخی از علت لرزش فرمان در حالت درجا هستند. در این حالت، حتی در زمانی که خودرو ثابت است، فرمان شروع به لرزش می‌کند.
با این حال، یکی از دلایل شایع لرزش فرمان در حالت درجا هم ممکن است خرابی در دسته موتور ماشین باشد. این قطعات که وظیفه حفظ موتور در جای خود را دارند در صورت خرابی؛ لرزش‌های موتور را به فرمان منتقل می‌کنند و باعث لرزش فرمان در حالت درجا می‌شود. حتی با خرابی این قطعه می‌تواند شاهد لرزش لیور دنده هم باشید.
علاوه بر این، مشکلات در سیستم فرمان برقی نیز می‌تواند عامل دیگری برای لرزش فرمان در حالت درجا باشد. اگر جعبه فرمان برقی به درستی کار نکند یا قطعات داخلی آن دچار خرابی شده باشند، ممکن است این مشکل را تجربه کنید. برای رفع این مشکل، نیاز است که سیستم فرمان و جعبه فرمان توسط یک مکانیک حرفه‌ای بررسی و تعمیر شود.
علت لرزش فرمان در سرعت 80 تا 100
یکی از علت‌های اصلی لرزش فرمان در سرعت‌های 80 تا 100 کیلومتر بر ساعت خرابی بلبرینگ است. مثلا خرابی ساچمه‌های بلبرینگ چرخ‌ها ممکن است در سرعت پایین هیچ نوع علائمی از خرابی نشان ندهند؛ اما با افزایش سرعت باعث لرزش فرمان می‌شود.
همچنین، عدم تعادل چرخ‌ها به خصوص در سرعت‌های متوسط مانند 80 تا 100 کیلومتر، یک علت مهم برای لرزش فرمان ماشین شناخته می‌شود. حتی اگر این مشکل در سرعت‌های پایین‌تر کمتر محسوس باشد، در این محدوده سرعت، اثر آن به وضوح احساس می‌شود. برای رفع این مشکل، چرخ‌ها باید بالانس شوند.
مشکلات سیستم تعلیق نیز می‌توانند در این سرعت باعث لرزش فرمان شوند. برای مثال، خرابی کمک‌فنرها یا بوش‌های تعلیق می‌تواند باعث ناپایداری خودرو و لرزش فرمان شود. بررسی و تعمیر این قطعات توسط یک مکانیک متخصص می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند.
علت لرزش فرمان در سرعت 100 تا 120
در سرعت‌های بالاتر از 100 کیلومتر بر ساعت، لرزش فرمان می‌تواند به دلایلی مشابه با لرزش فرمان در سرعت‌های پایین‌تر، اما با تأکید بیشتر بر دقت بالانس چرخ‌ها و وضعیت تایرها رخ دهد. این لرزش‌ها می‌توانند نشانه‌ای از مشکلاتی باشند که به سرعت نیاز به توجه دارند، زیرا تجربه سرعت بالا نیاز به کارکرد دقیق و صحیح قطعات خودرو دارد.
بهتر است بدانید که به علت لرزش فرمان در سرعت‌های بین 100 تا 120 کیلومتر، کوچکترین عدم تعادل در چرخ‌ها می‌تواند باعث لرزش‌های شدیدی در فرمان شود. علاوه بر این، آسیب‌های کوچک در تایرها که در سرعت‌های پایین‌تر قابل تشخیص نبوده‌اند، در این سرعت‌ها به وضوح احساس می‌شوند. بررسی دقیق تایرها و اطمینان از سالم بودن آن‌ها ضروری است.
همچنین، دیسک‌های ترمز تاب‌دار می‌توانند در این سرعت‌ها باعث لرزش فرمان شوند، حتی اگر ترمز گرفته نشود. تاب‌برداشتن دیسک‌ها به دلیل گرمای زیاد یا فرسودگی می‌تواند باعث ایجاد این مشکل شود. تعویض یا تعمیر دیسک‌های ترمز می‌تواند لرزش را کاهش دهد.
علت لرزش فرمان در سرعت 120 به بالا
هرچه سرعت خودرو بیشتر شود و فرمان بلرزد، جای نگرانی دارد. در سرعت‌های بالاتر از 120 کیلومتر بر ساعت، لرزش فرمان بسیار نگران‌کننده است و اغلب نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تر در خودرو می‌باشد. در این سرعت، وجود هر گونه نقص کوچک در سیستم تعلیق، چرخ‌ها یا حتی محورهای خودرو به لرزش شدید فرمان خودرو منجر شود.
همانند اکثر مشکلات قبلی که فرمان خودرو در سرعت‌های مختلف می‌لرزد، اولین عاملی که پس از بالا رفتن سرعت باید بررسی شود، بالانس چرخ‌ها است. در سرعت‌های بالا، هرگونه عدم تعادل در چرخ‌ها به شدت محسوس می‌شود. این مشکل می‌تواند به راحتی با بالانس کردن چرخ‌ها در یک تعمیرگاه حرفه‌ای رفع شود.
همچنین، کج بودن شاسی یا حتی خرابی جلوبندی می‌تواند عامل دیگری برای لرزش فرمان در این سرعت بالای 120 باشد. این قطعات در سرعت‌های بالا تحت فشار زیادی قرار می‌گیرند و هر گونه خرابی یا ساییدگی در آن‌ها می‌تواند باعث لرزش‌های شدید در فرمان شود. بررسی و تعمیر محورهای چرخ‌ها و جلوبندی توسط یک مکانیک متخصص ضروری است.
دلایل لرزش فرمان هنگام ترمز
لرزش فرمان هنگام ترمز یکی از مشکلات رایجی است که می‌تواند ناشی از تاب‌برداشتن دیسک‌های ترمز، خرابی لنت‌های ترمز یا حتی مشکلات سیستم تعلیق باشد. این مشکل نه تنها رانندگی را ناخوشایند می‌کند، بلکه نشان‌دهنده نیاز به تعمیرات فوری خودرو است. زیرا فرمان به عنوان سکان هدایت کنند و ترمز به عنوان نیروی بازدارنده بسیار حیاتی هستند.
تاب‌برداشتن دیسک‌های ترمز یکی از شایع‌ترین دلایل لرزش فرمان هنگام ترمز است. دیسک ترمز در اثر گرمای زیاد و ترمزهای مکرر تاب برمی‌دارند. وقتی دیسک‌ها تاب داشته باشند، در هنگام ترمز گرفتن، لنت‌ها به طور یکنواخت به دیسک‌ها نمی‌چسبند و این باعث لرزش فرمان می‌شود. تعویض دیسک‌ها یا در برخی موارد تراشیدن آن‌ها می‌تواند این مشکل را رفع کند.
لنت‌های ترمز نیز اگر فرسوده یا نامرغوب باشند، می‌توانند باعث لرزش فرمان شوند. لنت ترمز بی کیفیت به خوبی به دیسک‌ها نمی‌چسبند و در نتیجه لرزش ایجاد می‌کنند. بررسی و تعویض لنت‌ها با نوع با کیفیت می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند.
نتیجه‌گیری
همانطور که در این مطلب به طور مفصل در مورد آن صحبت کردیم، لرزش فرمان در سرعت‌های مختلف می‌تواند به دلایل گوناگونی رخ دهد که هر یک نیاز به بررسی و رفع دقیق دارند. از عدم بالانس چرخ‌ها گرفته تا خرابی قطعات سیستم تعلیق و ترمز، هر یک از این عوامل می‌تواند بر تجربه رانندگی تأثیر منفی بگذارد.
با شناخت دقیق علت این لرزش‌ها و اقدام به موقع برای رفع آن‌ها، می‌توان از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کرد و اطمینان از ایمنی و راحتی در رانندگی داشت. در نهایت، همواره توصیه می‌شود که در صورت مواجهه با لرزش فرمان، به یک مکانیک متخصص مراجعه کنید تا مشکلات احتمالی خودرو به موقع شناسایی و رفع شوند.
