حفظ تعادل خودرو در هنگام مانورهای ناگهانی به کمک سیستم ESP اصلا کار سختی نیست. تصور کنید با سرعت 100 کیلومتر در حال رانندگی هستید و یکی از چرخهای ماشین به شانه خاکی کنار جاده کشیده میشود، در این صورت ممکن است تعادل خودرو بهم بریزد. اما؛ با وجود سیستم پایداری، کنترل ماشین راحت شده و با امنیت بیشتر میتواند به مسیرش بازگردد. برای آشنایی بیشتر با این سیستم الکترونیکی هوشمند در خودروها، از شما دعوت میکنیم به خواندن این مطلب ادامه دهید.
سیستم پایداری خودرو (ESP) چیست؟
ساده ترین تعریف آن، مجموعهای از سنسورها که با یکدیگر کار میکنند تا از انحراف خودرو از مسیر و ناپایداری آن جلوگیری کنند. بد نیست بدانید سیستم پایداری خودرو با نامهای مختلفی مانند ESP، ESC، VSC و DSC نیز شناخته میشود.
این سیستم به طور خلاصه با بررسی حرکات خودرو و مقایسه آنها با فرمان راننده، در صورت تشخیص انحراف، اقدام به تصحیح مسیر خودرو میکند. به عنوان مثلا، ESP در سر پیچهای تند اجازه نمیدهد ماشین گاز بخورد و به اندازه مناسب ترمز میگیرد.
اجزای اصلی سیستم پایداری خودرو
اکنون که با این سیستم بسیار هوشمند در خودروهای امروزی آشنا شدید، بهتر است با اجزای مختلف آن نیز آشنا شوید. دانستن این که سیستم ESP چگونه از چه طریقی به حفظ تعادل و امنیت راندمان خودرو کمک میکند و اجزای آن کدامند بسیار مهم است.
- سنسور سرعت چرخها: سرعت چرخهای هر دو سمت خودرو را اندازهگیری میکند.
- سنسور زاویه فرمان: زاویه فرمان را اندازهگیری میکند.
- سنسور زاویه انحراف (Yaw): میزان انحراف خودرو از مسیر را اندازهگیری میکند.
- واحد کنترل الکترونیکی (ECU): اطلاعات دریافتی از سنسورها را پردازش و به سنسورهای عملکننده ، فرمانهای لازم را ارسال میکند.
- سیستم ترمز ضد قفل (ABS): از قفل شدن چرخها در هنگام ترمزگیری جلوگیری میکند.
- سیستم کنترل کشش (TCS): از هرزگردی چرخها در هنگام شتابگیری جلوگیری میکند.
نحوه عملکرد سیستم پایداری خودرو
قبل از هرچیزی باید بدانید کارکرد این سیستم در ماشینهای مختلف نیز متفاوت است. به این معنی که بسته به کیفیت و برند خودرو، نحوه عملکرد این سیستم پایداری میتواند خوب یا بد باشد. با این حال با بروزرسانیهای چند ساله، عملکرد ESP بسیار هوشمندتر شده است.
در شرایط عادی، راننده با فرمان دادن، مسیر حرکت خودرو را کنترل میکند. اما در شرایط لغزنده یا ناپایدار، ممکن است فرمانپذیری خودرو کاهش یابد و خودرو از مسیر منحرف شود. در اینجاست که سیستم پایداری خودرو وارد عمل میشود.
- تشخیص انحراف: سنسورها حرکات خودرو را پایش میکنند و در صورت تشخیص انحراف، اطلاعات را به ECU ارسال میکنند.
- محاسبه اقدامات لازم: ECU با توجه به اطلاعات دریافتی: میزان انحراف و سرعت خودرو، اقدامات لازم برای تصحیح مسیر را محاسبه میکند.
- اعمال اقدامات: ECU فرمانهای لازم را به سنسورهای عملگرا (actuators) ارسال میکند.
- تصحیح مسیر: سنسورهای عملکننده با اعمال ترمز به چرخها یا کم کردن قدرت موتور، مسیر خودرو را به سمت مسیر مورد نظر راننده یا سنسورهای تشخیص لاین جاده هدایت میکنند.
مزایای سیستم پایداری خودرو
با این که روشن بودن این سیستم اجازه نمیدهد از تمام قدرت خروجی ماشین بهره ببرید، اما رانندگی با ماشینهای دارای سیستم پایداری حس امنیت و آرامش خاصی به راننده میدهد و باعث افزایش اعتماد به نفس در رانندگی میشود. برخی از مهمترین مزایای سیستم کنترل پایداری خودرو در زیر آورده شده:
- افزایش ایمنی: سیستم پایداری خودرو به طور قابلتوجهی از بروز تصادفات، به خصوص در شرایط لغزنده، جلوگیری میکند. این سیستم قدرت چرخی که از مسیر خارج شده را قطع میکند و مانع از کشش خودرو به سمت مسیر انحرافی میشود.
- بهبود فرمانپذیری: سیستم ESP با حفظ تعادل خودرو، فرمانپذیری آن را در شرایط نامساعد جوی افزایش میدهد.
- کاهش احتمال واژگونی: سیستم پایداری خودرو میتواند از واژگونی ماشین در پیچها یا هنگام ترمزگیری ناگهانی جلوگیری کند.
سیستم پایداری خودرو در سربالایی
شاید برایتان سوال باشد که وجود این سیستم که برای حفظ تعادل و جلوگیری از هرزگردی ماشین مفید است، چه تاثیری بر حرکت آن در سربالایی دارد؟ جواب این سوال این است که سیستم پایداری خودرو برای سربالایی یک مزیت بسیار مهم دارد.
در هنگام حرکت در سربالایی لغزنده، ممکن است خودرو به سمت عقب سر بخورد. سیستم پایداری خودرو با ترمزگیری به چرخهای جلو و عقب، از سر خوردن خودرو به سمت عقب جلوگیری میکند و این بسیار مهم است.
نکاتی در مورد سیستم پایداری خودرو
این نکته مهم را فراموش نکنید که سیستم پایداری خودرو جایگزین رانندگی احتیاطآمیز نیست. یعنی باید حفظ امنیت ماشین را فقط به این سیستم واگذار نکنید. سیستم کنترل پایداری فقط در شرایطی میتواند به شما کمک کند که رانندگی احتیاطآمیز را رعایت کنید.
همچنین در صورت خرابی سیستم پایداری خودرو، چراغ هشدار آن روی صفحه کیلومتر روشن میشود. در این صورت باید برای تعمیر یا تعویض سیستم به تعمیرگاه مجاز مراجعه کنید. زیرا عدم کارکرد این سنسورها ممکن عواقب جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.
مثلا در صورتی که خودروی شما قدرت بالایی دارد، اسپرت یا دیفرانسیل عقب با توان خروجی بالایی است، فقط در صورتی باید ESP را خاموش کنید که یک راننده حرفهای هستید و میتوانید خودتان این همه قدرت را کنترل کنید زیرا در غیر این صورت ماشین به اطراف منحرف میشود.
کاربرد سیستم پایداری خودرو در ماشینهای آفرودی
سیستم پایداری خودرو (ESP) در ماشینهای آفرودی نیز میتواند کاربردهای مفیدی داشته باشد. البته نه برای آفرود رفتن. با این حال، به دلیل ماهیت رانندگی آفرود که اغلب شامل عبور از سطوح ناهموار، لغزنده و ناهموار است، عملکرد این سیستم ممکن است با محدودیتهایی روبرو شود.
مزایای سیستم پایداری خودرو در آفرود
- افزایش کشش: در شرایطی که یکی از چرخها چسبندگی خود را با زمین از دست میدهد، سیستم ESP میتواند با اعمال ترمز به چرخهای دیگر، کشش را به طور مساوی توزیع کند و از گیر کردن یا لیز خوردن خودرو جلوگیری کند.
- کاهش احتمال واژگونی: در هنگام رانندگی در شیبهای جانبی یا عبور از موانع، سیستم ESP میتواند با حفظ تعادل خودرو، از واژگونی آن جلوگیری کند.
- بهبود کنترل خودرو: به طور کلی، سیستم ESP میتواند با حفظ تعادل و فرمانپذیری خودرو، کنترل آن را در سطوح ناهموار و لغزنده آسانتر کند.
- محدودیتهای سیستم پایداری خودرو در آفرود
- عملکرد در سطوح ناهموار: سنسورهای سیستم ESP ممکن است در سطوح ناهموار به درستی کار نکنند و عملکرد سیستم را مختل کنند. زیرا قدرت را محدود میکنند و ترمز میگیرند یا دریچه گاز را میبندند.
- خاموش شدن سیستم: برخی از سیستمهای ESP در شرایط آفرود به طور خودکار خاموش میشوند تا از دخالت در عملکرد راننده جلوگیری شود.
- کاهش قابلیتهای آفرود: در برخی موارد، سیستم پایداری ممکن است مانع از حرکات لازم برای عبور از موانع یا رانندگی در سطوح ناهموار شود.
انواع سیستمهای پایداری خودرو
علاوه بر سیستم ESP که به طور کلی در خودروها استفاده میشود، سیستمهای پایداری با نامهای دیگر یا عملکرد متفاوت دیگر نیز وجود دارند که هرکدام مزیت خاص خود را دارند:
- سیستم کنترل کشش (TCS): از هرزگردی چرخها در هنگام شتابگیری جلوگیری میکند، به خصوص در سطوح لغزنده.
- سیستم کنترل پایداری الکترونیکی (ESC): عملکردی مشابه ESP دارد، اما به طور خاص برای خودروهای شاسیبلند و SUV طراحی شده است.
- سیستم کنترل پایداری دینامیکی (DSC): عملکردی مشابه ESP دارد، اما از قابلیتهای پیشرفتهتری مانند توزیع الکترونیکی نیروی ترمز (EBD) و کنترل فعال گشتاور (TAC) نیز بهره میبرد.
نکاتی در مورد نگهداری سیستم پایداری خودرو
- دفترچه راهنمای خودرو را مطالعه کنید: در دفترچه راهنمای خودرو اطلاعات مربوط به سیستم پایداری خودرو، نحوه عملکرد آن و نکات مربوط به نگهداری آن را میتوانید پیدا کنید.
- سیستم پایداری خودرو را به طور مرتب بررسی کنید: چراغ هشدار سیستم پایداری خودرو را به طور مرتب بررسی کنید و در صورت روشن شدن آن، به تعمیرگاه مجاز مراجعه کنید.
- قطعات سیستم پایداری خودرو را به طور مرتب تعویض کنید: قطعاتی مانند سنسورها و actuators سیستم پایداری خودرو باید به طور مرتب تعویض شوند.
با استفاده از سیستم پایداری خودرو با خیال راحت رانندگی کنید
در این مطلب برسی کردیم که سیستم پایداری خودرو (ٍESP) چیست و چه کارایی دارد. سیستم کنترل پایداری، مجموعهای از سنسورهای حیاتی برای افزایش ایمنی راننده و سرنشینان آن است. این سیستم با کمک سنسورها و عملگرها actuators و با پردازش اطلاعات دریافتی، از انحراف خودرو از مسیر و ناپایداری آن جلوگیری میکند. با بکارگیری این سیستم و رانندگی احتیاطآمیز، میتوانید سفری ایمن و لذتبخش را تجربه کنید.
